JUMAT AGUNG
TANGGAL 15 APRIL 2022
JEMAAT GKI FILADELFIA ABEPANTAI
TEMA : "YESUS MENANGGUNG SENGSARA MANUSIA UNTUK KEHIDUPAN"
TERSALIB WALAUPUN TIDAK BERSALAH
(LUKAS 23 : 33 – 43)
Oleh :
Leonard Y.F. Kbarek
Saudara–saudaraku yang diberkati Tuhan.
Syaloom........... Damai di Hati. Kita sering mendengarkan Istilah "Berani Berbuat, Berani Bertanggung Jawab", bahkan mungkin bukan hanya pernah mendengar, tetapi pernah juga, mengungkapkan kalimat itu kepada orang lain. Ungkapan itu tentu bermaksud mengingatkan seseorang ataupun menegur seseorang atas apa yang sudah dilakukan. Setiap manusia punya tanggung jawab atas dirinya dan juga orang lain termasuk bertanggung jawab atas setiap kesalahan yang diperbuat.
Saudara–saudaraku yang dikasihi Tuhan,
Bicara soal tanggung jawab atas apa yang dilakukan, semua orang pasti akan dengan yakini mengatakan “Iya...... saya akan mempertanggung jawabkan apa yang saya perbuat “. Tetapi bagaimana reaksi kita, cara dan sikap kita menghadapi sesuatau yang dituduhkan kepada kita sedangkan hal itu tidak kita lakukan. Sanggupkah kita bertanggung jawab atas kesalahan yang dilakukan oleh orang lain. Saya yakin, kita tidak akan sanggup melakukan hal itu, pastinya kita akan melawan, memberontak bahkan melakukan segala cara untuk membebaskan diri kita atas tuduhan tersebut. Kita akan berkata "Oh......... ini tidak adil, mengapa harus saya yang disalahkan, mengapa harus saya yang kena imbasnya/dihukum atas perbuatan orang lain". Dan hal demikian sungguh–sungguh menggambarkan bahwa kita ini adalah manusia biasa.
Saudara–saudaraku yang diberkati Tuhan....
Bacaan Alkitab kita saat ini dalam Lukas 23 : 33 - 43 menceritakan tentang Yesus yang disalibkan bersama dengan 2 orang penjahat dan bagaimana Yesus yang menerima penghinaan, diolok–olok dan diperlakukan dengan sewenang–wenang dalam pelayanan Kasih–Nya bagi manusia. Perenungan ini disorot dengan tema "Tersalib Sekalipun Tidak Bersalah" Yesus tidak pernah berbuat kejahatan apapun, tetapi Dia harus menerima penghukuman yang sangat hina yakni mati di atas kayu salib.
Hukuman mati dengan cara disalibkan adalah sebuah kutukan dan hukuman bagi seorang Penjahat kaliber. Dan menurut pemahaman mereka pada waktu itu, orang yang disalibkan adalah orang yang terkutuk, terhukum dan terhina. Persoalannya adalah, apakah Penyaliban adalah sesuatu yang pantas diterima oleh Yesus? Se-kaliber apa sih Yesus, sehingga hukuman yang Dia terima harus disalibkan, diantara Penjahat–penjahat. Disini kita boleh memahami tindakan Yesus sebagai sebuah bentuk tindakan “True Love” and “Responsibility”. Yesus berani mempertanggungjawabkan kesalahan orang lain, Yesus rela menggantikan manusia–manusia berdosa. Yesus bertanggung jawab atas dosa yang dilakukan manusia, karena Yesus tahu manusia tidak dapat menyelamatkan dirinya sendiri.
Ayat 33 diawali dengan kalimat “Ketika mereka sampai di tempat yang bernama Tengkorak........ dan seterusnya. Ungkapan ini memberikan penjelasan bahwa Yesus telah melewati proses perjalanan panjang yang penuh dengan penderitaan. Bahasa Theologisnya, Yesus melewati jalan Via Dolorosa. Ditempat itu, Yesus disalibkan bersama dengan 2 orang Penjahat. Dan Penderitaan Yesus tidak berhenti pada penyiksaan fisik yang dialamiNya, tetapi sampai disalibkan pun Yesus dihina, diolok–olok dan dipermalukan oleh orang–orang saat itu. Mereka bukan saja menyiksa tubuh Yesus, mereka bukan hanya mempermalukan harga diri Yesus, tetapi juga mereka telah menginjak–injak status Yesus sebagai Mesias dan Raja. Mereka bahkan menghujat Yesus Sebagai Juru Selamat. Kemudian Ayat 34 menjelaskan bagaimana ungkapan Yesus membuktikan bahwa Ia benar–benar Anak Allah, "Ya Bapa ampunilah mereka sebab mereka tidak tahu apa yang mereka perbuat". Ini adalah kata Pertama dan 7 perkataan Yesus di kayu salib. Dalam kesengsaraan yang dipikul–Nya, Yesus tidak mengingat dan fokus pada rasa sakit yang dialamiya, tetapi justru Yesus peduli dengan keberdosaan manusia itu sendiri. Ketika Yesus dihina, Ia tidak membalas ketika Ia dicaci–maki, Ia tidak melawan, ketika Ia dalam kesakitan yang teramat dalam pun, Yesus tidak mengancam. Di kayu salibpun di bukit Golgota itu, Yesus menyatakan Kasih–Nya yang menebus dan menyatakan anugerah keselamatan bagi manusia yang percaya kepada–Nya.
Saudara–saudaraku yang dikasihi Tuhan
Penyaliban Yesus menjadi kebodohan bagi orang–orang yang menolak kasih dan pengampunan Tuhan Yesus, tetapi menjadi servan kasih dan pengampunan bagi orang–orang yang percaya. Ada 2 hal yang sangat kontras terlihat di kisah penyaliban Yesus, yakni :
1) Orang–orang yang mengejek Yesus dan mengolok–olok Yesus yakni pemimpin–pemimpin agama dan Prajurit–prajurit Romawi dan seorang Penjahat yang tersalib bersama Yesus.
2) Seorang Penjahat yang juga tersalib bersama Yesus yang mendapatkan anugerah yang begitu berharga dari Allah merupakan buah pertobatan dan pengakuan yang murni. Dan inilah makna salib, bukan hanya lambang kasih pengampunan dan pemberian diri, sebab salib juga adalah lambang tangung jawab.
Saudara–saudaraku didalam Tuhan
Kita sudah ada di perenungan minggu sengsara yang Ke–VII, dan bersama semua orang percaya kita akan ada dalam penghayatan Jumat Agung, peristiwa kematian Tuhan Yesus. Bacaan alkitab saat ini mau mengingatkan saya dan saudara–saudara tentang arti kasih dan pengampunan tetapi juga tanggung jawab. Tuhan Yesus dalam karya dan tindakan–Nya, merepresentasikan arti kasih dan pengampunan yang paripurna. Meskipun menderita, Yesus rela menjalani–Nya supaya manusia–manusia berdosa diselamatkan. Ini memberikan sebuah keteladanan bagi kita soal hal mengampuni dengan kasih. Mampukah kita mengampuni orang yang berbuat jahat kepada kita, mampukah kita mengasihi orang yang membenci kita? Ada sebuah ungkapan mengatakan "Memaafkan Itu Bisa, Tetapi Melupakan Tidak". Ketika ada orang berbuat yang jahat terhadap kita, pasti sebagai Orang Percaya atau Orang Kristen, tanggung jawab iman kita adalah memaafkan, tetapi terkadang kita susah untuk melupakan tindakan orang tersebut. Itu sih namanya "Gagal Move On". Mari belajar dari Tuhan Yesus, untuk sungguh–sungguh memberi pengampunan kepada orang lain. Ingat bahwa disaat kita memutuskan untuk memaafkan seseorang, itu bukan persoalan apakah hingga itu salah dan kita benar, apakah orang itu memang jahat dan kita orang baik. Kita memutuskan memaafkan dan melepaskan pengampunan kepada seseorang karena kita berhak atas kedamaian dan ketenangan. Bukankah damai itu indah? Tuhan Yesus menerima seorang penjahat yang menyesali dosanya, itu berarti Yesus juga menerima saya dan saudara–saudara dengan kelebihan dan kekurangan yang ada pada kita. Yesus tahu apa yang kita gumuli saat ini, Yesus mengerti dengan isi hati dan pikiran kita, Yesus peduli dengan segala penderitaan hidup kita. Kita mungkin merasa bahwa hidup kita penuh dengan penderitaan, kita merasa banyak beban yang kita pikul sekarang, ingat penyaliban Yesus bukan menunjukan sebuah kekalahan atau kelemahan, tetapi justru kekuatan dan kemenangan. Jangan mudah dikalahkan oleh tantangan dan pergumulan hidup, ketika kita merasa beban berat, mari datang pada Yesus, Dia akan memberi kelegaan kepada kita, itu janji Firman ketika di kiri–kanan, muka-belakang ada orang–orang yang memberi dan memenuhi kita bahkan yang memperlakukan kita dengan tidak adil, pandanglah keatas, ada Tuhan Yesus yang tetap setia menolong, dan kasih Tuhan tidak pernah berubah. Dia akan tetap memampukan kita melewati setiap badai dan cobaan dalam hidup kita. Asal kita mau datang dan jujur mengakui dihadapan Tuhan, maka Dia adalah setia dan adil, mengubah hidup kita menjadi lebih baik. Firman Tuhan saat ini, juga mengingatkan kita tengang tanggung jawab. Tuhan Yesus tidak lari dari tanggung jawabkan–Nya. Sebagai anak Allah yang di utus kedunia dengan misi Penyelamatan. Karena ketaatan dan kesetianNya, Yesus rela menderita bahkan rela mati di kayu salib, demi menggenapkan misi Allah bagi manusia dan manusia, semua dilakukan Yesus sampai tuntas.
Saudara–saudaraku yang dikasihi dan diberkati Tuhan
Kita adalah manusia yang dihadirkan Tuhan dalam dunia ini, tentu ada manual dan tujuan yang mulia dari Tuhan. Dan untuk mewujudkan maksud dan tujuan Tuhan itu, masing–masing kita diberi kepercayaan dan tanggung jawab, apakah itu terhadap diri sendiri, keluarga, pekerjaan, pelayanan, pun tanggung jawab dalam masyarakat. Banyak orang sering lari dari tanggung jawab, banyak orang yang lalai dan mengabaikan tanggung jawab. Dan kita diingatkan dengan Firman Tuhan ini, untuk jangan pernah menyia–nyiakan kepercayaan yang diberikan kepada kita, jangan pernah menyerah dengan keadaan, seberat dan sesulit apapun keadaan hidup kit, kita tetap maju dan melangkah dalam keyakinan. Percayalah Tuhan pasti menolong dan segala sesuatu indah pada waktunya. Kita mungkin sering ada dalam ketakutan dan kekuatiran, apakah kita mampu melakukan bahkan menyelesaikan segala tugas dan tanggung jawab kita. Pastinya kita bisa, karena kita punya Tuhan yang hebat dan yang tidak pernah berhenti berkarya sampai saat ini. Kuncinya adanlah hidup dalam ketaatan, walau memang menjadi orang taat itu susah, menjadi orang yang betul–betul taat itu butuh kesungguhan, tetapi tidak ada yang tidak mungkin, selama kita mau berusaha. Ada sebuah ilustrasi tentang burung gagal dan sebuah kendi. Pada suatu musim yang sangat kering, saat itu hampir semua binatang mengalami kesulitan untuk mendapatkan air untuk diminum. Demikianlah juga dialami oleh burung–burung, sekalipun mereka dapat terbang, ternyata sangat sulit mendapatkan sedikit air untuk diminum. Ada seekor burung gagak yang menemukan sebuah kendi yang berisi sedikit air didalamnya. Tetapi ternyata kendi tersebut merupakan sebuah kendi yang bentuknya agak tinggi dan dengan leher kendi yang bentuknya agak tinggi dan dengan leher kendi yang sempit. Bagaimanapun juga burung gagak tersubut berusaha untuk mencoba meminum air yang berada dalam kendi, namun dia tetap tidak dapat mencapainya. Burung gagak tersebut hampir merasa putus asa dan merasa akan mati karena kehausan. Maka kemudian muncul sebuah ide dalam benak burung gagak tersebut. Burung itu dengan tekun mulai mengambil batu–batu kerikil kecil yang ada disamping kendi dan kemudian menjatuhkannya kedalam kendi satu persatu. Setiap kali burung gagak itu memasukan kerikil ke dalam kendi, permukaan air dalam kendi pun berangsur–angsur naik dan bertambah tinggi sehingga akhirnya air tersebut dapat dicapai oleh sang burung gagak, dan Ia pun selamat dari kahausan.
Saudara–saudaraku
Bukan dimana anda mulai yang penting, tetapi jika anda sudah memulai, itu yang penting. Anda tidak perlu menjadi hebat untuk memulai, tatapi anda harus memulai untuk menjadi hebat. Kita punya Tuhan yang hebat, jadilah orang–orang Kristen yang hebat, yang selalu hidup dalam kasih, iklas dalam mengampuni dan yang tidak pernah menyerah serta tidak lari dari tanggung jawab. Kita diberkati untuk menjadi berkat buat banyak orang, lakukanlah yang terbaik. Tuhan Yesus Memberkati, Amin.
Voice Group
BAHTERA HIDUP (Pimpinan
M. KABAY). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
Voice Group BAHTERA HIDUP (Pimpinan M. Kabiay). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
Pelayan Jumat Agung (Pdt Y. Luis). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
Guru Sekolah Minggu Bpk Romi Ronsumbre (Solo). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
Ade Nona Kabiay (Solo). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
Bapak Habel Rumaropen (Solo). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
Voice Group BAHTERA HIDUP (Pimpinan M. KABAY). Pada Ibadah Jumat Agung 15 April 2022
יום
שישי, 15 באפריל, 2022
פולחן יום שישי הטוב, קהילת פילדלפיה אבפנטאי גקי, 15 באפריל,
2022
שישי טוב
15 באפריל 2022
GKI FILADELFIA CGREGATION ABEPANTAI
נושא: "ישוע מביא הצעות אנושיות לחיים"
נצלב למרות שהוא חף מפשע (לוקס כ"ג: 33-43)
מאת: לאונרד
YF Kbarek
האחים והאחיות שלי
שזכו לאלוהים.
סיאלום ............שלום
בלב. לעתים קרובות אנו שומעים את המונח "להעז לעשות, להעז לקחת אחריות",
אולי לא רק ששמענו, אלא גם אמרנו את הביטוי הזה לאחרים. הביטוי בהחלט אומר להזכיר
למישהו או לנזוף במישהו על מה שנעשה. לכל בן אדם יש אחריות על עצמו וגם על אחרים,
כולל אחריות על כל טעות שהוא עושה. אחים ואחיות יקרים שלי, כשזה מגיע ללקיחת
אחריות על הנעשה, כולם יגידו בביטחון "כן... אני אקח אחריות על מה שאני
עושה". אבל איך אנחנו מגיבים, איך ואיך אנחנו מתמודדים עם משהו שמאשימים
אותנו כשאנחנו לא עושים אותו. האם אנחנו יכולים להיות אחראים לטעויות שעשו אחרים?
אני בטוח, לא נוכל לעשות את זה, כמובן שנילחם, נתקומם ואפילו נעשה הכל כדי להשתחרר
מההאשמות הללו. אנחנו נגיד "אוי......... זה לא הוגן, למה צריך להאשים אותי,
למה אני צריך להיות זה שנפגע/נענש על מעשיהם של אחרים". וזה באמת ממחיש
שאנחנו אנשים רגילים. האחים והאחיות שלי שבורכו על ידי אלוהים.... קריאת
התנ"ך הנוכחית שלנו בלוקס כ"ג:33-43 מספרת על ישוע שנצלב עם 2 פושעים
וכיצד ישוע, שקיבל השפלה, זכה ללעג ויחס שרירותי בשירותו. אהבה לבני אדם. השתקפות
זו מודגשת על ידי הנושא " כי ישוע ידע שהאדם לא יכול להציל את עצמו. פסוק 33
מתחיל במילים "כשהם הגיעו למקום שנקרא הגולגולת... וכן הלאה. ביטוי זה מספק
הסבר לכך שישוע עבר מסע ארוך ומלא סבל. שפה תיאולוגית, ישו עבר את ויה דולורוזה.
במקום הזה, ישו נצלב יחד עם 2 פושעים. וסבלו של ישוע לא נעצר בעינויים הפיזיים
שחווה, אלא עד שנצלב ישוע נעלב, לעג והושפל על ידי האנשים באותה תקופה. הם לא רק
עינו את גופתו של ישוע, הם לא רק השפילו את גאוותו של ישוע, אלא גם רמסו את מעמדו
של ישוע כמשיח ומלך. הם אפילו חיללו את ישוע כמושיע. ואז פסוק 34 מסביר כיצד
הביטוי של ישוע מוכיח שהוא באמת הבן של אלוהים, "אבא, סלח להם כי הם לא
יודעים מה הם עושים". אלו הן המילים הראשונות ושבע המילים של ישוע על הצלב.
בצרה שהוא סבל, ישוע לא זכר והתמקד בכאב שהוא חווה, אלא לישוע היה אכפת מהחטא של
האדם עצמו. כשישוע נעלב, הוא לא נקם כשהתעללו בו, הוא לא נלחם בחזרה, אפילו כשסבל
כאב קיצוני, ישוע לא איים. אפילו על הצלב בגולגותא חשף ישוע את אהבתו הגאולה וחשף
את מתנת הישועה לאלה המאמינים בו. אחיי ואחיותיי היקרים, צליבתו של האדון ישוע
הפכה לטיפשות עבור אלה שדחו את האהבה והסליחה של האדון ישוע, אך הפכה למשרת של
אהבה וסליחה עבור אלה שמאמינים. ישנם 2 דברים מאוד מנוגדים שנראים בסיפור צליבתו
של ישו, כלומר: 1) אנשים שלעגו לישו ולעגו לישוע, כלומר מנהיגים דתיים וחיילים
רומים ופושע שנצלב עם ישוע. 2) פושע שגם נצלב עם ישוע שקיבל מתנה כה יקרה מאלוהים
הוא פרי של תשובה טהורה והודאה. וזו המשמעות של הצלב, לא רק סמל לסליחה ולאהבה
לנתינה עצמית, כי הצלב הוא גם סמל לאחריות. אחים ואחיות באלוהים אנחנו כבר
בהרהורים על שבוע הפסיון השביעי, ועם כל המאמינים נהיה בחוויה של יום שישי הטוב,
אירוע מותו של האדון ישוע. קריאת התנ"ך היום רוצה להזכיר לי ולאחיי ואחיותיי
את המשמעות של אהבה וסליחה אבל גם אחריות. האדון ישוע במעשיו ובמעשיו, מייצג את
המשמעות של אהבה וסליחה שלמה. למרות שהוא סבל, ישוע היה מוכן לחיות את זה כדי
שחוטאים יוכלו להינצל. זה מהווה דוגמה עבורנו בכל הנוגע לסליחה באהבה. האם נוכל
לסלוח למי שעושה לנו רע, האם נוכל לאהוב את השונאים אותנו? יש פתגם שאומר
"סליחה אפשרית, אבל שכחה לא". כשמישהו עושה לנו משהו רע, בוודאי כמאמין
או נוצרי, האחריות של אמונתנו היא לסלוח, אבל לפעמים אנחנו מתקשים לשכוח את מעשיו
של האדם. זה נקרא "נכשל להתקדם". בואו נלמד מהאדון ישוע, לסלוח באמת
לאחרים. זכרו שכאשר אנו מחליטים לסלוח למישהו, זה לא משנה אם זה לא בסדר ואנחנו
צודקים, אם האדם הזה באמת רע ואנחנו אנשים טובים. אנחנו מחליטים לסלוח ולשחרר
סליחה למישהו כי אנחנו זכאים לשקט ושלווה. השלום לא יפה? האדון ישוע קיבל פושע
שהתחרט על חטאו, זה אומר שישוע קיבל גם אותי ואת אחיי ואחיותיי עם היתרונות
והחסרונות שיש לנו. ישוע יודע עם מה אנחנו נאבקים עכשיו, ישוע מבין בליבנו
ובמוחנו, לישוע אכפת מכל הסבל של חיינו. אנו עשויים להרגיש שחיינו מלאים בסבל, אנו
מרגישים שאנו נושאים כעת הרבה משאות, זכרו שצליבתו של ישו לא הצביעה על תבוסה או
חולשה, אלא על חוזק וניצחון. אל תובס בקלות על ידי האתגרים וההתמודדויות של החיים,
כשאנחנו מרגישים נטל כבד, בוא נבוא אל ישוע, הוא ייתן לנו הקלה, זו ההבטחה של
המילה כאשר משמאל ומימין, חזית-גב יש אנשים שנותנים וממלאים אותנו אפילו את אלה
שמתייחסים אלינו בצורה לא הוגנת, הרימו את מבטם, יש את האדון ישוע שנשאר נאמן
לעזור, ואהבתו של אלוהים לעולם לא משתנה. הוא עדיין יאפשר לנו לעבור כל סערה ומבחן
בחיינו. כל עוד אנחנו רוצים לבוא ולהודות בכנות בפני אלוהים, אז הוא נאמן וצודק,
משנה את חיינו לטובה. דבר אלוהים היום מזכיר לנו גם אחריות. האדון ישוע לא ברח
מהאחריות שלו. כילד ה' שנשלח לעולם עם שליחות של ישועה. בגלל צייתנותו ונאמנותו,
ישוע היה מוכן לסבול ואף מוכן למות על הצלב, על מנת למלא את שליחותו של אלוהים
עבור בני אדם ובני אדם, את כל זה ישוע עשה עד הסוף. אחיי ואחיותיי שאהובים וברוכים
ע"י הקב"ה. אנחנו בני אדם שמוצגים ע"י הקב"ה בעולם הזה, כמובן
שיש מדריכים ומטרות נעלות מהקב"ה. וכדי לממש את מטרותיו ומטרותיו של אלוהים,
לכל אחד מאיתנו ניתן האמון והאחריות, בין אם זה כלפי עצמנו, משפחה, עבודה, שירות
ואחריות בחברה. אנשים רבים בורחים לרוב מאחריות, אנשים רבים מתרשלים ומתעלמים
מאחריות. ואנחנו נזכרים בדבר אלוהים הזה, לעולם לא לבזבז את האמון שניתן בנו,
לעולם לא לוותר על הנסיבות, לא משנה כמה כבדות וקשות נסיבות חיינו, אנחנו ממשיכים
להתקדם ולהתקדם בביטחון. תאמין שה' יעזור והכל יפה בזמנו. לעתים קרובות אנו עשויים
להיות בפחד ובדאגה, בין אם אנו מסוגלים לבצע או אפילו להשלים את כל החובות והאחריות
שלנו. כמובן שאנחנו יכולים, כי יש לנו אלוהים גדול שלא הפסיק לעבוד עד עכשיו.
המפתח הוא לחיות בצייתנות, למרות שלהיות צייתנית זה קשה, להיות אדם צייתן באמת
דורש כנות, אבל שום דבר אינו בלתי אפשרי, כל עוד אנחנו מוכנים לנסות. יש איור של
ציפור כושלת וכד. בעונה יבשה מאוד, כאשר כמעט כל החיות מתקשות להשיג מים לשתות. כך
גם לגבי ציפורים, למרות שהן יכולות לעוף, קשה מאוד להשיג מעט מים לשתות. היה עורב
שמצא כד ובו מעט מים. אבל התברר שהכד היה כד שהיה קצת גבוה ובעל צוואר מעט גבוה
וצוואר צר. עם זאת, העורב ניסה לשתות את המים בקנקן, אך הוא עדיין לא הצליח להגיע
אליהם. העורב כמעט הרגיש חסר תקווה והרגיש שהוא עומד למות מצמא. ואז צץ רעיון
במוחו של העורב. הציפור החלה בחריצות לאסוף את חלוקי הנחל הקטנים שהיו ליד הכד
ולאחר מכן הפילה אותם לתוך הכד בזה אחר זה. בכל פעם שהעורב מכניס חלוק אבן לתוך
הכד, מפלס המים בקנקן עולה בהדרגה ועולה כך שהעורב מגיע לבסוף למים, והוא ניצל
מצמא. אחים ואחיות חשוב לא איפה אתה מתחיל, אבל אם אתה מתחיל, זה מה שחשוב. אתה לא
צריך להיות גדול כדי להתחיל, אבל אתה צריך להתחיל להיות גדול. יש לנו אלוהים גדול,
תהיו נוצרים גדולים, שתמיד חיים באהבה, סולחים בכנות ושלא מוותרים לעולם ולא
בורחים מאחריות. התברכנו להיות ברכה לאנשים רבים, עשו כמיטב יכולתכם.אָמֵן.
BAHTERA
HIDUP Voice Group (מנהיג M.
KABAY ). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
BAHTERA
HIDUP Voice Group
(מנהיג M. KABAY ). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
משרת
יום שישי הטוב (Pdt Y. Luis). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
מורה בית ספר ראשון מר רומי רונסומברה (סולו). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
עדה מיס
קאביאי (סולו). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
מר אבל
רומרופן (סולו). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
BAHTERA
HIDUP Voice Group (מנהיג M. KABAY
). בטקס יום שישי הטוב 15 באפריל 2022
הפוסט של לאונרד י.פ. קברק(Leonard Y.F. Kbarek)
Komentar